Unifikacja, Standaryzacja, Normalizacja, Automatyzacja?

Patrząc przez pryzmat ostatnich lat, cechujących się niezwykle intensywnym – nawet jak na standardy dwudziestego pierwszego wieku, który wyjątkowo wysoko zawiesił poprzeczkę – nie ulega najmniejszej wątpliwości, że ludzkość w chwili obecnej znajduje się w apogeum gigantycznego obiektywnego wzrostu rozwoju. Według wielu rozwój człowieka postępuje wykładniczo, oznacza to, że postęp będzie nabierał prędkości z niespotykaną dotąd dynamiką. Okres zamknięcia (tzw. lockdownów) oraz czas, który po nim nastąpił unaocznił części ludzi, jakie możliwości i zagrożenia kryją się za potencjalnym przejściem na pracę zdalną, zdigitalizowaną, czy wręcz zautomatyzowaną. Obeznani z ryzykiem i szansą właściciele organizacji decydują się na podjęcie kroków, które jeszcze przed nastaniem rzeczonego okresu zamknięcia wydawałyby się nie do pomyślenia. Efektem tych prac, inwestycji czasu i pieniędzy poskutkowały wprowadzeniem na szeroko pojęty rynek, rozwiązań oraz technologi zapierających dech w piersiach nie jednego analityka, czy transhumanistę.

Prężnie rozwijający się rozwój sztucznej inteligencji, zdigitalizowanie całych branż, unowocześnienie poprzez zaopatrzenie w udoskonaloną lub innowacyjną technologię np. w branży medycznej słowem – sukcesywne wprowadzenie założeń Przemysłu 4.0 (zwanego również „Czwartą rewolucją przemysłową”) dzieje się w tym momencie. A na horyzoncie majaczy kolejna rewolucja zwana Przemysłem 5.0, która jest niczym innym jak poprzednią uzupełnioną o człowieka, o którym zapomniano w czwartej rewolucji przemysłowej. Jest to również zbieżne oczekiwaniami nowego pokolenia Z. Pamiętać należy, że choć obraz, jaki maluje się w stosunkowo jasnych i przyjaznych barwach może mięć również ciemniejsze odcienie. Wielu właścicieli organizacji obawia się zagrożeń mogących objawiać się choćby za sprawą masowej kradzieży i wycieku danych, nie tylko stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa ale również tzw. „wrażliwych” bezpośrednio uderzających chociażby w pracowników lub szefostwo. Panaceum na tę okoliczność ma stanowić ujednolicenie poziomu jakości organizacji pracy – w tym również środków zapewniających organizacji bezpieczeństwo. Aby osiągnąć ten ambitny cel utworzone zostały międzynarodowe normy standaryzujące systemy zarządzania mogących funkcjonować na różnych płaszczyznach organizacji. Za przykład obrać można normy wchodzące w skład rodziny Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej znanej powszechnie pod akronimem ISO. Konstrukcja rzeczonego skrótowca nie jest przypadkowa, bowiem odnosi się ona do greckiego słowa „isos”, czyli „równy”. Widać zatem już w tym tylko miejscu, że proces standaryzacji, unifikacji i normalizacji są ze sobą ściśle powiązane. Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna to nie jedyny podmiot mający na celu ujednolicenie i standaryzację, również organy Unii Europejskiej takie jak Parlament Europejski i Rada EU, działają w kierunku harmonizacji rynków, co jest niczym innym jak standaryzacją różnych dziedzin i sektorów przemysłu.

1. Czym jest unifikacja?

2. Czym jest standaryzacja ?

3. Czym jest normalizacja?

4. Czym jest automatyzacja?

5. Jakie zachodzą między nimi relacje i jakie są tego skutki?

Ad. 1. Czym jest unifikacja?

Semantyka tego słowa oznacza sprowadzenie czegoś do jednej postaci lub formy, tudzież łączenie różnych elementów w jedną całość. Znaczenie to może wprawić w niemałe zakłopotanie i wzbudzać niechęć. Wynika to z jego podobieństwa do słowa glajchszaltować, które oznacza proces ujednolicenia lub dopasowania różnych elementów do wspólnego wzorca. O ile z semantycznego punktu widzenia skojarzenie to jak najbardziej jest zasadne o tyle w kwestii związanej z funkcjonowaniem organizacji już nie. Unifikacja jest bowiem w tym przypadku czymś zupełnie innym. Oznacza harmonizację wymagań i procedur stosowanych w różnych krajach w celu ułatwienia międzynarodowej współpracy i handlu. Dzięki unifikacji norm, organizacje na całym świecie mogą korzystać z tych samych standardów, co ułatwia porozumiewanie się i współpracę między nimi. Mają na celu zapewnienie jakości, bezpieczeństwa i efektywności w różnych dziedzinach działalności. Wspomniane we wstępie normy z rodziny ISO w pełni wpisują się w tę definicję, również Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady są zgodne z tą definicją.

Ad. 2. Czym jest standaryzacja ?

Tak jak sugerowane to było we wstępie, standaryzacja powiązana jest w dużym stopniu z wyżej omówioną unifikacją. Jest to bowiem nic innego, jak system nazwania i ujednolicenia standardów. Ma ona zastosowanie w tylko jednej konkretnej organizacji lub organizacji o podobnie zdefiniowanych celach i analogicznych procesach o odróżnia ją z kolei od normalizacji, która (siłą rzeczy) dotyczy i może być wykorzystywana przez różne podmioty gospodarcze, może być również przyjęta przez branżę. Standaryzacja to cała paleta korzyści w ramach, w których funkcjonuje. Należą do nich między innymi:

– stworzenie kryteriów i planu ich osiągnięcia, co w następstwie skutkować powinno lepszą kontrolą i oceną

– redukcja błędów implikująca efektywność przedsiębiorstwa

– redukcja kosztów organizacji dzięki optymalizacji procesów

– ujednolicenie pewnego zakresu usług, narzędzi w taki sposób, by jakość i ilość była, jak najbardziej zbliżona dla każdego zainteresowanego

– stabilizacja procesów

– zapewnienie klientowi zawsze takiego samego produktu

– ułatwienie handlu na rynku krajowym jak i na rynkach zagranicznych.

Standaryzacja niestety może nie być korzystna w przypadku produkowaniu małych ilości wyrobów czy przy sporym zakresie świadczonych usług. Może ona generować koszty nieproporcjonalne do potencjalnych zysków (jak np. zakup dodatkowych maszyn; postępowanie zgodnie z określonymi zasadami które mogą wydłużać czas realizacji produkcji/usług; utrzymywanie stosownego poziomu dokumentacji która angażuje dodatkowe zasoby ludzkie).

Ad. 3. Czym jest normalizacja?

W polskim porządku prawnym, a konkretnie w ustawie normalizacyjnej z dnia 12 września 2002 r. widnieje definicja legalna tego pojęcia. Artykuł 2 ustęp pierwszy definiuje ją w sposób następujący:

„normalizacji – rozumie się przez to działalność zmierzającą do uzyskania optymalnego, w danych okolicznościach, stopnia uporządkowania w określonym zakresie, poprzez ustalanie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub mogących wystąpić problemów;”.

Z definicji tej wynika, że normalizacja musi mieć zatem określone cele powiązanymi z obecnymi lub przewidywanymi zdarzeniami. Należą do nich między innymi:

– Zapewnienie bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia konsumentów poprzez ustalanie wymagań dotyczących jakości i bezpieczeństwa produktów.

– Ułatwienie handlu, poprzez ustalanie jednolitych norm i standardów dla produktów, co ułatwia porównywanie produktów z różnych rynków oraz dzięki usuwaniu barier technicznych w handlu i zapobieganiu ich powstawaniu.

– Ochrona środowiska poprzez promowanie norm i standardów zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju.

– Poprawa efektywności i wydajności procesów produkcyjnych i usługowych poprzez określanie standardów technicznych i organizacyjnych.

– Wspieranie innowacji i rozwoju technologicznego poprzez tworzenie norm i standardów dla nowych technologii.

– Ułatwienie porozumiewania się przez określanie definicji, terminów, symboli i oznaczeń do powszechnego stosowania.

– Poprawy funkcjonalności, kompatybilności i zamienności wyrobów oraz regulowaniu ich różnorodności.

Ad. 4. Czym jest automatyzacja?

Istnieje wiele sposobów by określić, czym konkretnie jest automatyzacja. Można ją zdefiniować, jako proces stopniowego lub całkowitego zastąpienia pracy człowieka, dedykowaną do tego celu technologią (między innymi przez maszyny i systemy komputerowe). Wykorzystywana jest przez firmy w celu zwiększenia wydajności i precyzji przy jednoczesnym obniżeniu kosztów. Automatyzacja ma na celu usprawnienie i przyspieszenie działań, eliminując błędy ludzkie oraz obniżając koszty operacyjne przy jednoczesnym zachowaniu (jak i zwiększeniu) poziomu jakości wyrobów i usług. Nie należy jej mylić z dygitalizacją, czyli procesem  konwersji informacji analogowej na postać cyfrową. Polega na przenoszeniu danych, dokumentów, procesów czy usług z tradycyjnych nośników (np. papieru) na formę elektroniczną. Digitalizacja umożliwia dostęp do informacji w bardziej efektywny i wygodny sposób oraz ułatwia przechowywanie, przetwarzanie i udostępnianie danych. Dodatkowo często sprzyja też ochronie środowiska. Obecnie w celu automatyzacji stosuje się między innymi następujące technologie:

• RPA (Robotic Process Automation) czyli robotyzacja procesów biznesowych a w szczególności rutynowych zadań, takich jak przetwarzanie faktur czy zarządzanie danymi, dzięki której pracownicy mogą skupić się na bardziej wartościowych zadaniach.
• Sztuczna Inteligencja czyli AI (Artificial Intelligence) i uczenie maszynowe zwane z angielskiego Machine Learning: wykorzystywane w coraz szerszych dziedzinach np. do analizowania dużych zbiorów danych, prognozowania trendów i wspierania decyzji biznesowych.
• Internet Rzeczy zwany w skrócie IoT (Internet of Things): służy do zbierania i analizowania danych z urządzeń połączonych z siecią, co umożliwia automatyzację procesów produkcyjnych, monitorowanie zasobów i optymalne zarządzanie infrastrukturą.

Automatyzacja w organizacjach to klucz do zwiększenia efektywności i redukcji kosztów. Poprawia również produktywność i konkurencyjność organizacji.

Ad. 5.  Jakie zachodzą między nimi relacje i jakie są tego skutki?

Należy stwierdzić, że wszystkie z powyżej przytoczonych i opisanych pojęć w większym lub mniejszym stopniu są ze sobą powiązane. Skutki i cele tych procesów mogą być różne, ale w ogólności mogą one przyczynić się do zwiększenia efektywności, poprawy jakości, redukcji kosztów i czasu potrzebnego do wykonywania zadań. Jednakże, należy pamiętać, że nie zawsze automatyzacja lub standaryzacja będą odpowiednie dla każdej sytuacji i należy dokładnie przeanalizować ryzyka i szanse oraz rozważyć konsekwencje zmian przed ich wprowadzaniem w organizacji.